مراتب توحيد
1 ـ توحيد ذات: يعني بي نظير از هر جهت و مطلق از جميع جهات ليس کمثله شيي و هو السميع البصير 10 همانند او چيزي نيست و او شنوا و بينا است، و لم يکن له کفوا احدا11 هرگز براي خداوند شبيه و مانندي نيست.
2 ـ توحيد صفات: يعني همه صفات او به يک چيز بر مي گردد و عين ذات خداوند است يعني اوست که عالم و قادر و حي و ... است.
شخصي نزد رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم آمد و پرسيد اساس علم چيست؟ حضرت فرمودند: معرفه الله حق معرفته شناخت خدا آنچنان که شايسته اوست. پرسيد حق معرفت خدا چيست؟ حضرت فرمودند: ان تعرفه بلا مثال و لا شبه و تعرفه الها واحدا خالقا قادرا اولا و آخرا و ظاهرا و باطنا لا کفوله و لا مثل له فذاک معرفه الله حق معرفته. اينکه بداني او نه مثلي دارد و نه شبيهي، و او را معبود واحد و خالق و قادر و اول و آخر و ظاهر و باطن بشناسي که مثل و مانندي ندارد اين است حق معرفت خداوند. 12
3 ـ توحيد افعال: منظور از توحيد افعال اينست که همه کارها در دو جهان فعل خداوند است و هر موجودي هر خاصيتي که دارد از ذات پاک خداوند است، زيبايي گل، درخشندگي آفتاب و درمان دردها، همه و همه از اوست يعني هيچ موجودي در عالم از خود استقلال ندارد و موثر مستقل در عالم فقط خداوند است به تعبير ديگر همانگونه که موجودات در اصل وجود خود وابسته به ذات او هستند در تاثير و فعل خود نيز چنين هست.
البته اين معني هرگز نفي قانون عليت و عالم اسباب را نيم کند و طبق فرمايش امام صادق عليه السلام: اب يالهل ان يجري الاشياء الا باسباب خداوند خواسته است که همه کارها از طريق اسباب آن جاري گردد13 و نيز اعتقاد به توحيد افعالي هرگز موجب اعتقاد به جبر و سلب آزادي از انسان نمي گردد (ان شاء الله بعدا به آن اشاره مي کنيم که انسان در انجام افعال خود مختار و آزاد است ولي تمام قدرت و نيرو و حتي آزادي اراده او از سوي خداست) قل الله خالق کل شيي و هو واحد القهار بگو خداوند خالق همه چيز است و او يکتاي پيروز است 14 ذلکم الله ربکم لا اله الا هو خالق کل شيي فاعبدوه و هو علي کل شيي وکيل خداوند پروردگار شماست هيچ معبودي جز او نيست آفريدگار همه چيز است پس او را بپرستيد و او حافظ و مدير همه موجودات است. 15
4 ـ توحيد در عبادت: حساسترين بخش توحيد، توحيد عبادت است که جز خداوند را نپرستيم و در برابر غيراو سر تسليم فرود نياوريم. توحيد در عبادت لازمه توحيد ذات و صفات است زيرا وقتي مسلم شد که واجب الوجود تنها خداست و هر چه غير اوست ممکن و محتاج و نيازمند است پس عبادت مخصوص اوست و او کمال مطلق است. و غير از او کمال مطلق وجود ندارد و عبادت هم براي رسيدن به کمال است بنابراين عبادت مخصوص خداوند است سر لوحه دعوت پيامبران مساله توحيد در عبادت بوده و قرآن آيات فراواني در مورد توحيد عبادت دارد.

قرآن و توحيد در عبادت
و لقد بعثنا في کل امه رسولا ان اعبدوالله و اجتنبوا الطاغوت ما در هر امتي رسولي فرستاديم که خداي يکتا را بپرستيد و از طاغوت اجتناب کنيد. 16
و ما ارسلنا من قبلک من رسول الا نوحي اليه انه لا اله الا انا فاعبدون ما پيش از تو هيچ پيامبري را نفرستاديم مگر اينکه به او وحي کرديم که معبودي جز من نيست فقط مرا عبادت کنيد.17
و ان الله ربي و ربکم فاعبدوه هذا صراط مستقيم خداوند پروردگار من و شماست او را پرستش کنيد اين است راه راست. 18
توجه به اين نکته لازم است که احترام و تواضع و خشوع مراتب و درجاتي دارد و آخرين درجه و بالاترين مرحله آن همان پرستش و عبوديت است و اين مرحله مخصوص خداوند است که مصداق روشن آن همان سجده مي باشد و به همين دليل سجده براي غير خداوند جايز نيست بديهي است که اگر انسان به اين مرحله از عبوديت برسد و در مقابل خداوند به خاک افتاده سجده نمايد بزرگترين گام را در مسير اطاعت خدا و تکامل خويش برداشته است. چنين عبادت خالصانه اي آميخته با محبت محبوب است و جاذبه اين محبت عامل مهم حرکت به سوي خداوند است و حرکت به سوي آن کمال مطلق عامل جدايي از گناه و ساير آلودگيهاست.
عبادت کننده حقيقي تلاش مي کند خود را به معبود و محبوبش شبيه سازد و از اين طريق پرتوئي از صفات جمال و جلال را در خود منعکس مي کند اين امور در تربيت و تکامل انسان نقش مهمي دارد.

تمرين:
1 ـ دلائل توحيد و يگانگي خداوند را بيان کنيد.
2 ـ مراتب توحيد را بيان کنيد.
3 ـ منظور از توحيد افعال چيست؟
4 ـ توحيد در عبادت را توضيح دهيد.

1 ـ سوره حج، آيه 36.
2 ـ سوره اسراء، آيه 23.
3 ـ سوره انبياء، آيه 22.
4 ـ سوره انبياء، آيه 22.
5 ـ نهج البلاغه، نامه 31، وصيت به امام حسن عليه السلام.
6 ـ سوره انبياء، آيه 15.
7 ـ توحيد صدوق، باب ثواب الموحدين، حديث 26.
8 ـ همان منبع، حديث 33.
9 ـ همان منبع، حديث 15.
10 ـ سوره شوري، آيه 11.
11 ـ سوره توحيد.
12 ـ بحار الانوار، جلد 3، صفحه 14.
13 ـ اصول کافي، باب معرفه الامام، حديث 7.
14 ـ سوره رعد، آيه 16.
15 ـ سوره انعام، آيه 102.
16 ـ سوره نحل، آيه 36.
17 ـ سوره انبياء، آيه 25.
18 ـ سوره مريم، آيه 36.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: